Radiologia cyfrowa

Radiologiczne badania zębów polegają na prześwietlaniu kości promieniami rentgenowskimi (RTG) i uzyskiwaniu obrazu niedostępnego gołym okiem. Do niedawna tego rodzaju zdjęcia można było wykonywać jedynie metodą analogową, czyli z użyciem klisz podobnych do tradycyjnych negatywów fotograficznych. W nowoczesnej stomatologii stosujemy cyfrowe badania radiograficzne i radiowizyjne, które są bardziej precyzyjne i bezpieczne. Co warto wiedzieć o radiologii cyfrowej?

Staranna diagnostyka to, obok doświadczenia i wiedzy lekarza, warunek sukcesu leczenia stomatologicznego. Kluczowym elementem badań diagnostycznych w nowoczesnej stomatologii są badania radiologiczne. Polegają one na prześwietleniu szczęki i/lub żuchwy promieniami rentgenowskimi. Dzięki dokładnemu obrazowaniu możemy uzyskać precyzyjne informacje na temat stanu zębów oraz okolicznych tkanek i kości niewidocznych gołym okiem. W ten sposób jeszcze przed rozpoczęciem leczenia dowiadujemy się jak rozległe są zmiany chorobowe, jaki mają charakter i gdzie dokładnie są ulokowane.

Radiologia cyfrowa vs analogowa

Do niedawna zdjęcia RTG można było wykonywać jedynie metodą analogową. Oznaczało to użycie klisz podobnych do tradycyjnych negatywów fotograficznych. Uzyskany w ten sposób obraz nie mógł być kopiowany ani modyfikowany, np. powiększany czy obracany. W naszej klinice analogową technikę obrazowania już dawno zastąpiliśmy cyfrową. Radiografia cyfrowa to cyfrowa technika wykonywania zdjęć rentgenowskich. Zamiast tradycyjnej błony fotograficznej stosuje się specjalny detektor, który odczytuje obraz powstały w wyniku promieniowania. Następnie jest on przekazywany bezpośrednio do komputera.
Radiografia cyfrowa ma wiele zalet. Po pierwsze wymaga krótszego czasu ekspozycji pacjenta na promieniowanie. Nie potrzebujemy wykonywać kilku zdjęć dla zobrazowania różnych struktur. Cyfrowy obraz w jednej ekspozycji pokazuje nam kości i tkanki miękkie. Po drugie zdjęcia cyfrowe są od razu po wykonaniu wyświetlane na ekranie komputera, można regulować ich kontrast i jasność. Sprawia to, że obraz staje się bardziej precyzyjny. Można na nim dostrzec nawet niewielkie zmiany, które byłyby niewidoczne na tradycyjnej kliszy. Zdjęcia mogą być łatwo i szybko kopiowane i udostępniane pacjentowi oraz innym lekarzom, w razie potrzeby konsultacji. Niemniej ważna jest kwestia archiwizacji i porównywania tego samego fragmentu obrazu na kolejnych etapach leczenia.

Rodzaj zdjęcia dobieramy indywidualnie

W naszej klinice na miejscu wykonujemy wszystkie najważniejsze cyfrowe badania radiologiczne. Są to tomografia komputerowa, pantomogram (zdjęcie panoramiczne), cefalometria (zdjęcie w projekcji bocznej) oraz punktowe wewnątrzustne zdjęcia radiowizjograficzne.
To, jakie zdjęcie wykonujemy danemu pacjentowi zależy od tego, co chcemy zobaczyć i jaki jest cel leczenia. Decydując się na określony rodzaj zdjęcia bierzemy również pod uwagę bezpieczeństwo pacjenta oraz rekomendacje i zalecenia organizacji branżowych. Dla przykładu – w diagnostyce endodontycznej bezzasadne będzie wykonanie pantomogramu, gdyż jest on zdjęciem warstwowym, na którym nakładające się warstwy struktur anatomicznych mogą nie zostać uwidocznione. W endodoncji zastosowanie znajduje  tomografia komputerowa (CBCT) oraz zdjęcia wewnątrzustne, które wykonujemy pod odpowiednim kątem. Uwidaczniają one m.in. stopień zakrzywienia kanałów. W ortodoncji pomocna będzie cefalometria, która jest zbędna np. przy leczeniu zachowawczym, itd.

CBCT w klinice Dr Kittel Digital Dentistry & Medicine

Radiologia cyfrowa: rodzaje badań RTG

Tomografia komputerowa (ang. CBCT – Cone-Beam Computed Tomography) jest dziś nieodzownym narzędziem pracy lekarzy stomatologów. Badanie wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie w postaci wiązki stożkowej i pozwala na uzyskanie pełnego, trójwymiarowego obrazu struktur szczękowo-twarzowych. Obraz uwzględnia nie tylko kości i zębów, ale także tkanek miękkich, a nawet nerwów. W porównaniu z klasyczną tomografią komputerową CBCT trwa znacznie krócej (max. 30 sekund) i wykorzystuje znacznie mniejszą dawkę promieniowania, dostarczając jednocześnie dużo dokładniejsze wyniki.
Pantomogram to zdjęcie panoramiczne szczęki, żuchwy oraz łuków zębowych wykonywane za pomocą specjalnego urządzenia zwanego pantomografem. Można na nim zobaczyć wszystkie zęby, również te zatrzymane w kości oraz wszelkie nieprawidłowości w otaczających zęby tkankach. Pantomogram jest często wykonywany na wizytach kontrolnych i przed kompleksowym leczeniem zębów. Nowoczesne pantomografy cyfrowe wyposażone są w specjalne czujniki cyfrowe. Dzięki nim zdjęcie jest od razu widoczne na monitorze komputera, bez konieczności jego wywoływania, jak to jest w przypadku pantomografów analogowych.
Zdjęcie cefalometryczne to zdjęcie boczne czaszki. Wykorzystuje się je przede wszystkim w diagnostyce ortodontycznej do identyfikacji wad zgryzu i wad rozwojowych części twarzowej czaszki.
Zdjęcia wewnątrzustne radiowizjograficzne pozwalają w kilka sekund na ekranie komputera uzyskać widok zęba i tkanek wokół jego korzenia w wysokiej rozdzielczości. Tego rodzaju zdjęcia są szczególnie pomocne w trakcie leczenia endodontycznego. Pozwalają szybko i precyzyjnie ocenić długość kanału korzeniowego. Zdjęcia te pomagają wyeliminować ewentualne niedociągnięcia mogące wystąpić podczas oczyszczania kanału. Warto zaznaczyć, że radiowizjografia to badanie o znikomej dawce promieniowania (1-3 mikrosiwertów). Można je wykonywać kobietom w ciąży oraz małym dzieciom.

Czy badania radiograficzne są bezpieczne?

W badaniach radiologicznych obraz uzyskuje się za pomocą promieni rentgenowskich. Pacjenci często pytają mnie, czy to bezpieczne, szczególnie jeśli w trakcie leczenia powtarzamy zdjęcia. Po pierwsze obrazowanie cyfrowe ze względu na krótszą ekspozycję na promieniowanie niż w przypadku metod tradycyjnych, wykorzystuje niższe dawki promieniowania. Po drugie, są to niewielkie dawki. Jakie?
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że promieniowanie jonizujące (rentgenowskie) jest obecne w sposób naturalny w naszym otoczeniu i codziennie pochłaniamy jego określone ilości. Według danych Państwowej Agencji Atomistyki statystyczny Polak otrzymuje rocznie ok. 3,30 mSv (milisiwertów). Z tego prawie 75% pochodzi od źródeł naturalnych (promieniowanie kosmiczne, używanie różnych przedmiotów, np. zegarków czy monitorów). Wzmożone promieniowanie odbieramy chodząc po górach czy latając samolotem. Kilkugodzinny lot samolotem to dla człowieka kilkadziesiąt mikrosivertów promieniowania!

Nowoczesne techniki obrazowania emitują bardzo niskie dawki promieniowania. Podczas wykonywania zdjęcia wewnątrzustnego organizm człowieka pochłania max. 5 μSv (mikrosiwertów, czyli 0,005 mSv). W trakcie pantomogramu lub cefalometrii – ok. 10 μSv (0,01 mSv), a podczas tomografii CBCT maksymalnie do 150 μSv (0,15 mSv). Dwa zdjęcia wewnątrzustne to półdobowa dawka naturalnego promieniowania. Przyjmuje się, że jeden ząb można bezpiecznie sfotografować w ten sposób nawet 4 razy w różnych projekcjach. Jeśli chodzi o CBCT sprawa wygląda nieco inaczej. Według wytycznych Komisji Europejskiej tomografię komputerową wykonujemy, jeśli odpowiedź na pytanie diagnostyczne nie może być uzyskana klasycznymi metodami rentgenowskimi. Dlatego tomografii standardowo nie wykonujemy, aby ocenić jedynie zmiany próchnicowe czy ocenę przebiegu kanałów zębów. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy informacje uzyskane w wyniku zdjęć wewnątrzustnych okażą się niewystarczające bądź budzą uzasadnione wątpliwości.
W celu zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa pacjentom każdy aparat RTG w naszej klinice przechodzi cykliczne, obowiązkowe testy bezpieczeństwa.