Nowoczesna protetyka stomatologicznej jest dziedziną zdigitalizowaną. Protetyka cyfrowa oznacza zastosowanie technologii cyfrowych praktycznie na każdym etapie leczenia protetycznego, począwszy od cyfrowych zdjęć 3D, umożliwiających ocenę stanu zębów i ich położenia w kości, przez cyfrową analizę okluzji, po projektowanie i drukowanie uzupełnień protetycznych. Jednak cyfrowo nie zawsze oznacza bezbłędnie.
Protetyka stomatologiczna to dział stomatologii, który zajmuje się odtwarzaniem prawidłowego zgryzu za pomocą uzupełnień stałych: koron, licówek i mostów lub ruchomych – protez. Protetyk stomatologiczny pomaga również w sytuacjach, kiedy pacjenci chcą po prostu nadać swoim zębom bardziej estetyczny wygląd.
Protetyka cyfrowa XXI wieku
Współczesne leczenie protetyczne opiera się na podejściu holistycznym. Oznacza to, że podłożem protetycznym, czyli punktem odniesienia w pracy protetyka, jest cały układ stomatognatyczny pacjenta, a nie pojedynczy ubytek. Odtwarzając ząb lekarz bierze więc pod uwagę nie tylko stan i położenie pozostałych zębów i to jak ze sobą kontaktują, ale również morfologię twarzy, tor oddechowy czy położenie kręgosłupa. Co więcej, podłoże to musi być odpowiednio przygotowane. Oznacza to wygojone dziąsła, wyleczone z próchnicy i stanów zapalnych oraz oczyszczone z kamienia zęby.
Drugą istotną cechą nowoczesnej protetyki stomatologicznej jest jej digitalizacja. Techniki cyfrowe są stosowane praktycznie na każdym etapie leczenia protetycznego. Zaczynamy od cyfrowych zdjęć 3D, umożliwiających ocenę stanu zębów i ich położenia w kości. Następnie cyfrowo analizujemy okluzję, a na końcu projektujemy i drukujemy uzupełnienia protetyczne. Nowoczesne gabinety stomatologiczne i laboratoria protetyczne pracują w pełni zdigitalizowany sposób. Jednak nie we wszystkim cyfryzacja wyręczy lekarza i technika dentystycznego, o czym napiszę w dalszej części tekstu.
Protetyka cyfrowa – od analizy okluzji po osadzenie uzupełnień w jamie ustnej pacjenta
Najczęściej wykonywanymi uzupełnieniami protetycznymi są korony protetyczne. Są one osadzane pojedynczo lub w formie mostów na naturalnych korzeniach zębów bądź implantach. W klinice Dr Kittel uzupełnieniem pierwszego wyboru są pełnokonturowe korony cyfrowe wykonywane z tlenku cyrkonu, o których więcej pisałam tutaj. Dzięki eliminacji nietransparentnego metalu z podbudowy stosowanej w koronach porcelanowych, ten rodzaj uzupełnienia gwarantuje estetykę na najwyższym poziomie. Jakość koron protetycznych ma niebagatelne znaczenie dla sukcesu całego leczenia, bo to właśnie korony pełnią niejako funkcję ortezy dla stawów skroniowo-żuchwowych. Zęby są tu tylko podparciem. Na przykładzie koron „full contour” omówię jak przebiega cyfrowe leczenie protetyczne.
1. Cyfrowe planowanie leczenia protetycznego
Pierwszym etapem pracy protetyka jest rozpoznanie problemu i postawienie diagnozy. Już na tym etapie, poza badaniem klinicznym, lekarz ma do dyspozycji narzędzia cyfrowe, takie jak cyfrowe badania radiologiczne oraz skaner wewnątrzustny. Skaner w większości przypadków zastępuje dotychczasowe wyciski analogowe (gipsowe). Urządzenie wykorzystuje wiązkę światła, za pomocą której przenosi obraz tkanek twardych i miękkich z jamy ustnej pacjenta na język komputerowy. Uzyskany w ten sposób obraz można powiększać i obracać. Niewątpliwą zaletą skanowania cyfrowego jest jego dokładność, niezmienna podczas całego procesu pracy w gabinecie i laboratorium protetycznym. Jednak cyfrowo nie zawsze oznacza bezbłędnie. Okazuje się, że nie we wszystkich przypadkach możemy w 100 procentach polegać na technologii. Przy dużych pełnołukowych pracach czy zupełnym bezzębiu (protezy), lepiej polegać na tradycyjnych wyciskach, gdyż skaner może mieć trudności z poprawną rejestracją wszystkich fragmentów błony śluzowej.
2. Cyfrowa wizualizacja uśmiechu
Technologia cyfrowa umożliwia nam również wstępne zaprojektowanie uśmiechu i wizualizację twarzy pacjenta po leczeniu, czyli zaplanowanie estetyki jeszcze przed rozpoczęciem leczenia. Wirtualne projektowanie bierze pod uwagę zarówno oczekiwania pacjenta, jak i zastane warunki zgryzowe. Wizualizacja końcowego efektu leczenia już na tym etapie umożliwia jego właściwe zaplanowanie (w tym np. określenie czy zasadne jest leczenie ortodontyczne).
3. Cyfrowa analiza i projektowanie okluzji (faza CAD)
Oczekiwana estetyka zębów zawsze musi iść w parze z prawidłową funkcjonalnością. Wiedząc już jaki efekt chcemy osiągnąć i jakim sposobem, przystępujemy do cyfrowej weryfikacji okluzji. Okluzja to inaczej kontakty pomiędzy górnymi i dolnymi zębami. Nieprawidłowa okluzja (zwarcie zębów) może skutkować bólem, a nawet problemami z żuciem pokarmów i mówieniem. Dlatego przy odbudowie protetycznej kluczowe jest jej właściwe zaprojektowanie. Z pomocą przychodzi tu specjalne oprogramowanie, do którego trafiają pliki z wykonanymi wcześniej cyfrowo skanami wewnątrzustnymi. Projektowanie obejmuje m.in. ustalenie kąta osadzenia przyszłych koron na zębach, które będą ich filarami i wyznaczenie zasięgu granic preparacji, czyli oszlifowania zębów. Wykonany w ten sposób projekt jest analizowany w wirtualnym artykulatorze. Działa on na podobnych zasadach do artykulator manualny. Symulacja odwzorowuje naturalne ruchy żuchwy względem szczęki, w tym ruchy boczne, doprzednie, tzw. prowadzenie kłowe czy sieczne. Zwarcie można dowolnie podnieść lub obniżyć dostosowując je do warunków anatomicznych pacjenta. Wszystko po to, by przyszłe korony nie powodowały dyskomfortu czy dysfunkcji w stawach skroniowo-żuchwowych oraz nie wymagały znaczących korekt po ich wydrukowaniu.
Na podstawie wstępnego projektu wirtualnego może powstać tzw. mockup – indywidualny projekt 3D zakładany na zęby pacjenta lub „przymierzany wirtualnie”. Mock-up analogowy umożliwia niejako „przymiarkę” nowych zębów na etapie, kiedy wciąż możliwe jest dokonanie zmian w projekcie. Po akceptacji pacjenta, lekarz przystępuje do preparacji zębów pod przyszłe korony, a laboratorium do pracy nad finalnymi uzupełnieniami.
4. Preparacja zębów pod korony
Preparacja zębów pod korony polega na ich przygotowaniu do trwałego osadzenia na nich uzupełnień protetycznych. Zęby muszą być odpowiednio zeszlifowane, aby tworzyły podparcie dla koron. Obejmuje ono brzegi sieczne, powierzchnię żującą, powierzchnie styczne, wargowe, podniebienne i przyszyjkowe. Współczesne technologie cyfrowe, które stosujemy przy projektowaniu koron sprawiają, że szlifowanie zębów jest ograniczone do minimum. Preparacja powinna być przeprowadzona w sposób zapewniający koronie idealną szczelność brzeżną oraz dobre przyleganie.
5. Frezowanie koron (faza CAM)
W laboratorium protetycznym indywidualny, cyfrowy projekt koron trafia do frezarki wycinającej uzupełnienia ze specjalnych bloczków ceramicznych. Nowoczesne technologie CAM umożliwiają maszynowe stworzenie koron o odpowiedniej fakturze, powierzchni żującej i doskonałej szczelności brzeżnej. Po wyfrezowaniu korony są gotowe do charakteryzacji, która odbywa się manualnie. Technicy dentystyczni pracują nad tym, aby wygląd koron był maksymalnie zbliżony do naturalnego, imitując naturalną dynamikę światła poprzez dobór odpowiednich farb i glazur. Na tym etapie sztuczna inteligencja nie jest w stanie zastąpić artyzmu człowieka.
6. Cementowanie koron
Gotowe korony protetyczne z laboratorium trafiają do gabinetu, gdzie lekarz protetyk cementuje (czyli trwale osadza) je na filarach (opracowanych zębach) lub na implantach. Cały proces kończy się cyfrową i analogową weryfikacją okluzji, a w razie potrzeby wprowadzane są niezbędne korekty.
Zastosowanie technik cyfrowej analizy, projektowania i produkcji prac protetycznych pozwala na radykalne skrócenie procesu leczenia i czyni go bardziej przewidywalnym i precyzyjnym. Kiedyś niejako dostosowywaliśmy się z pracami protetycznymi do warunków zwarciowych, dziś możemy na te warunki wpływać. Szlifowanie zębów, a więc ingerencja w ich żywą strukturę, zostało ograniczone do minimum. Precyzja projektu i wydruku koron wpływa na komfort i trwałość ich użytkowania. Technologia operuje obrazem, który jest zrozumiały dla pacjenta. Wreszcie technologia standaryzuje procesy i zdecydowanie ogranicza ryzyko błędów ludzkich, choć jak wspomniałam wcześniej, sama może się mylić, dlatego w całym procesie niezbędny jest udział lekarza oraz technika dentystycznego.
Zostaw komentarz